به گفته کارشناسان و کنشگران، واکنش در برابر همه‌گیری کووید-۱۹ نشان داد که جهان منابع، فناوری و سرمایه سیاسی لازم برای مقابله موثر با ایدز و برطرف‌کردن تهدید ناشی از آن را در بهداشت عمومی دارد.

 در بحبوحه نگرانی از اینکه بحران کووید، یک دهه اقدام‌های پیشگیرانه از ابتلا به ایدز را به باد داده است، سازمان جهانی بهداشت، برنامه مشترک ملل متحد در زمینه ایدز (یو.ان.ایدز) و خیریه‌های مختلف، به دولت‌ها گوشزد کرده‌اند که به تداوم همه‌گیری ایدز بی‌توجه نباشند. این بیماری، سال گذشته جان حدود ۷۰۰ هزار نفر را گرفته است.

ابتلای جهانی به ایدز، با رقم ۱.۷ میلیون نفر در سال تثبیت شده است اما یو.ان.ایدز با انتشار گزارش جدیدی هشدار داده است به علت اختلال‌های ناشی از کرونا، ممکن است در پایان سال ۲۰۲۲ میلادی، ۲۹۳ هزار مورد ابتلای جدید به این رقم اضافه شود.

قبل از ظهور ویروس کرونا نیز جهان از هدف‌گذاری ۹۰-۹-۹۰ خود برای سال ۲۰۲۰ عقب افتاده بود. طبق این هدف‌گذاری قرار بود تا پایان سال ۲۰۲۰ میلادی ۹۰ درصد تمامی مبتلایان به ایدز در جهان را شناسایی کنند، ۹۰ درصد از کسانی که نتیجه آزمایششان مثبت شده را تحت درمان قرار دهند و ویروس را در بدن ۹۰ درصد کسانی که  تحت‌ درمان‌ها هستند، از بین ببرند.

طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، ۸۱ درصد مبتلایان به ایدز از وضعیت خود خبر دارند. ۶۷ درصد این افراد داروهای مقابله با بازگشت ویروس (ای.‌آر.وی) مصرف می‌کنند. ویروس فقط از بدن ۵۹ درصد افراد حذف شده است.

از زمان شیوع کووید-۱۹ وضعیت در کشورهایی مثل کنیا، مالاوی، نیجریه و اوکراین که بیشترین فشار ابتلا به ایدز در جهان معطوف به آنها است، بدتر شده است.

در هشت ماه گذشته، ارائه خدمات جلوگیری از ایدز، به ناچار تعطیل شده است. اعلام نتایج آزمایش‌ها، کاهش شدیدی پیدا کرده است و موجودی داروهای حیاتی ای.‌آر.وی کاهش یافته است. طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت، عرضه داروهای ای.آر.وی در ۳۶ کشور دچار اختلال شده است و ۲۴ کشور از این کشورها اعلام کرده‌اند که موجودیشان خیلی کم شده است.

سازمان جهانی بهداشت ضمن اعلام اینکه عرضه این خدمات «در حال برگشت به حالت عادی» است، از کشورها و دولت‌ها درخواست کرده است «نبرد برای پایان دادن به ایدز را از سرگیرند.»

مگ دوهرتیی، مدیر بخش ایدز در سازمان جهانی بهداشت، در مصاحبه با ایندیپندنت گفت: باید کارهایی را که داریم انجام می‌دهیم تقویت کنیم. باید برای برگشتن به حالت عادی در دوران پس از کرونا، چاره‌اندیشی کنیم و برخی از بهترین روش‌های شناسایی‌شده امسال را به اجرا در آوریم.

خانم دوهرتی می‌گوید هدف‌گذاری جهانی برای مبارزه با ایدز در حال ارتقا به وضعیت ۹۵-۹۵-۹۵  است که باید تا سال ۲۰۲۵ محقق شود. او گفت: یعنی باید تاخیر پیش‌آمده را جبران کنیم و اقدامات بیشتری هم انجام دهیم.

خانم دوهرتی با اشاره به «میزان  شگفت‌آور کسب دانش و رعایت فوریت‌ها در جهان» برای مقابله جهانی با کووید-۱۹ گفت: اگر به راستی خواهان پیشرفت و برطرف کردن تهدید ایدز از بهداشت عمومی جهانیان هستیم، در برابر ایدز هم به رهیافت جامع جهانی مشابهی نیاز داریم.

مایک پادمور، رییس گروه استاپ‌ایدز هم می‌گوید در ۱۰ ماه گذشته، روحیه همکاری بین دست‌اندرکاران معروف بهداشت جهانی، دولت‌ها و صنعت دارو تقویت شده است و همین حالت باید برای مقابله با ایدز نیز شکل بگیرد.

او در مصاحبه با ایندیپندنت گفت: بسیج شبکه بهداشت جهانی، همبستگی نهادهای مختلف و جمع‌آوری اعتبارات مالی در سطح جهانی و تمامی این واکنش‌های بسیار سریع، نشان داد اگر متحد باشیم، همکاری کنیم و دست در دست هم، پشتیبان یکدیگر باشیم، قابلیت‌های بسیاری در سطح جهانی داریم.

آقای پادمور تایید کرد که «ساختار مقابله‌های قبلی با ایدز، سل، مالاریا و ابولا پشتوانه» زمینه‌ساز مقابله‌ای چنین سریع با کووید-۱۹ بوده است.

خانم دوهرتی، کشورهای دارای درآمد کم و متوسط در آفریقا و آسیا را مثال زد که مقامات آنها توانستند بسترهای آزمایش و شبکه‌های آزمایشگاهی برپا شده قبلی را برای ایدز گسترش دهند.

او گفت: «در آفریقای جنوبی، توانستند از ۱۰ هزار بهیار استفاده کنند که تجربه مقابله با ایدز داشتند. توانستند به محله‌ها بروند و آزمایش کووید انجام دهند و تماس‌ها را ردگیری کنند.» دوهرتی افزود برای مقابله با ایدز هم باید از این نوع رهیافت‌های جامع، الگوبرداری کرد.

دبورا گولد، مدیرعامل موسسه ملی ایدز نیز در مصاحبه با ایندیپندنت گفت ابزارهای پایان دادن به انتقال ایدز در میان مردم وجود دارد در حالی که در مورد کووید-۱۹ این‌طور نبود.

او گفت: از ابزارهای آزمایش گرفته تا داروهای جلوگیری از ابتلا به ایدز را داریم و واقعیت این است که اگر درمان ایدز سریع و موثر باشد، به شریک جنسی انتقال نمی‌یابد.

خانم گولد گفت: «ایدز می‌تواند هیچ چالشی پدید نیاورد.» او اما گوشزد کرد برای رسیدن به پیشرفتی چشمگیر، «تمامی دست‌اندرکاران دولت، بهداشت، کسب‌وکار و غیره باید قوی عمل کنند.»

طبق گزارشی که گروه خط مقدم ایدز، امروز در مورد کشورهای دارای میزان بالای ابتلا به ایدز منتشر کرد، ارائه خدمات برای جلوگیری و درمان ایدز همچنان چالشی جدی است.

طبق داده‌های گردآوری شده امسال، در موزامبیک فقط در ۴۲ درصد نواحی دارای اولویت، بسته‌های جلوگیری، مختص زنان جوان و شریک‌های جنسی مرد آنها را ارائه می‌دهند، در حالی‌که ابتلای به ایدز در این گروه به بسیار زیاد است.

در زیمبابوه فقط ۱۷ درصد دختران بالغ و زنان جوان، تحت پوشش خدمات هستند. در اوگاندا در سال ۲۰۱۹ فقط در ۳۱ درصد مناطق پرابتلا، برنامه اختصاصی وجود داشت.

در اوکراین هم پوشش‌دهی خدمات انسجام ندارد و فقط ۱۱ درصد مردان دارای رابطه جنسی با مردان، ۴۰ درصد کارگران جنسی و ۴۸ درصد افرادی که مواد تزریق می‌کنند دسترسی منظمی به خدمات دارند.

در حالی که نبرد با کووید-۱۹ در جهان ادامه دارد و کشورهای جهان در حال آماده شدن برای اجرای برنامه‌های گسترده و پرهزینه تزریق واکسن هستند، کنشگران هشدار داده‌اند که در ماه‌های آینده نباید از خط‌‌‌مشی‌ها و تامین اعتبار برای مقابله با ایدز غفلت کرد.

آقای پادمور می‌گوید: مقابله جدی با کووید نباید به قیمت بی‌توجهی به سایر بیماری‌ها و مشکلات بهداشتی باشد. نباید برای مقابله با کووید، از اعتبارات مقابله با سایر بیماری‌ها کسر کرد.

در بریتانیا، کنشگران و خیریه‌ها، برای نخستین‌بار به مناسبت روز جهانی ایدز، در حال ارائه گزارشی به کمیسیون ایدز شامل ۲۰ توصیه به دولت، برای تحقق هدف پایان دادن به هر گونه انتقال این بیماری تا سال ۲۰۳۰ هستند.

یان گرینی، مدیر عامل خیریه ترنس هیگینس و از دست‌اندرکاران این گزارش، در مصاحبه با ایندیپندنت گفت: «در این گزارش به همه چیز از نابرابری‌ها و بدنامی‌ها گرفته تا نوآوری‌ها، منابع و مدیریت پرداخته شده است.

یکی از نکات کلیدی، افزایش دادن چشمگیر آزمایش‌های اجباری نه اختیاری، جهت تشخیص ایدز در کل نظام بهداشتی است. مثلاً به هنگام ثبت‌نام پزشک عمومی در داروخانه محلی، غربالگری زهدانی و بخش‌های سوانح و فوریت‌ها، می‌توان آزمایش ایدز گرفت.

ما خواهان اجرای این کار برای همگان با هر سن، جنسیت یا قومیت هستیم تا گامی بزرگ همراه با اثرگذاری وسیع، به پیش برداشته شود.»

طبق آخرین آمار برآورد شده برای بریتانیا، ۱۰۵ هزار و ۲۰۰ نفر در بریتانیا مبتلا به ایدز هستند که گمان می‌رود ۵۹۰۰ نفرشان از ابتلای خود، آگاه نباشند.

آقای گرین می‌گوید: در مبارزه با ایدز، مسیری طولانی را طی کرده‌ایم و به آنهایی اتکا داشته‌ایم که برای تحقیق بیشتر، تامین اعتبار بیشتر و همدلی بیشتر تلاش زیادی کردند. تمام ابزارهای درمانی لازم برای پیشگیری، آزمایش و درمان ایدز را در اختیار داریم ولی متاسفانه چنان که باید از آنها استفاده نمی‌کنیم.